Jubileusz 400 - lecia przybycia do Lublina

Relacja z Mszy Świętej dziękczynnej
29 kwietnia 2010 r. o godz. 18.00

Dnia 29 kwietnia 1610 r. o godz. 13.00 rajcy miasta Lublina podpisali akt fundacyjny klasztoru karmelitów bosych przy kościele pw. Ducha Świętego na Krakowskim Przedmieściu. Dokładnie 400 lat później w obecnym kościele karmelitańskim pw. św. Józefa przy ul. Świętoduskiej sprawowano pod przewodnictwem Metropolity Lubelskiego ks. abpa Józefa Życińskiego Jubileuszową Mszę Świętą dziękczynną za cztery wieki obecności i posługiwania duchowych synów św. Teresy od Jezusa w Lublinie.

W uroczystości uczestniczyli przedstawiciele władz zakonnych: o. Albert Wach, definitor generalny oraz o. Andrzej Ruszała przełożony prowincjalny Krakowskiej Prowincji Karmelitów Bosych wraz z całą radą prowincjalną (o. Grzegorz Firszt, o. Łukasz Kasperek, o. Andrzej Gbur, o. Marian Zawada). Ponadto prowincję warszawską reprezentował o. Jacek Wilczak. Na Mszę dziękczynną przybyli karmelici bosi z klasztorów w Krakowie, Czernej, Wadowicach, Przemyślu, Piotrkowicach i Kluszkowcach. Na uroczystościach obecne były władze państwowe i samorządowe: Genowefa Tokarska, wojewoda lubelski, Elżbieta Kołodziej-Kruk, wiceprezydent miasta, Krzysztof Siczek, wiceprzewodniczący Rady Miasta, a także Jacek Welter, Dyrektor Oddziału IPN w Lublinie. W imieniu Rektora KUL przybył ks. prof. Sławomir Nowosad, prorektor KUL ds. nauki i współpracy z zagranicą. Duchowieństwo lubelskie reprezentowali: ks. Wojciech Pęcherzewski, kanclerz kurii, ks. Marek Słomka, rektor Metropolitalnego Seminarium Duchownego, ojcowie duchowni seminarium, ks. Franciszek Przytuła, dziekan dekanatu Lublin-Śródmieście, ks. Adam Lewandowski, proboszcz parafii archikatedralnej, proboszczowie i rektorzy lubelskich kościołów. Liczne grono stanowiły osoby konsekrowane: lubelscy zakonnicy (dominikanie, kapucyni, sercanie, jezuici, karmelici trzewiczkowi) oraz siostry zakonne. W kościele zgromadzili się przyjaciele i dobrodzieje lubelskiego Karmelu oraz członkowie działających przy klasztorze wspólnot: Świeckiego Karmelu, Kręgu Przyjaciół św. Teresy od Dz. Jezus i Karmelitańskiej Wspólnoty Młodych „Communio Crucis”. Ci ostatni przygotowali śpiewy oraz zatroszczyli się o piękno posługi liturgicznej razem z braćmi karmelitami.

Na początku uroczystej Eucharystii zgromadzonych w kościele gości i wiernych powitał o. Jarosław Janocha, przeor klasztoru, rozpoczynając od słów: „Dziękujcie Panu, bo jest dobry, bo łaska Jego trwa na wieki – wołamy razem z Psalmistą Pańskim, z wdzięcznością spoglądając na piękne karty lubelskiego Kościoła, w które dokładnie dziś od czterech wieków wpisują się karmelici bosi”. I snując krótką refleksję nad istotą jubileuszu, dodał: „Pamięć o historii, która jest nauczycielką życia, pobudza nas do przemyśleń nad obrazem naszej wierności charyzmatowi zakonnemu. Motywuje nas także do pogłębionej refleksji nad tym, w jaki sposób w dzisiejszej rzeczywistości troszczyć się o właściwy kształt karmelitańskiej odpowiedzi na wezwanie Boże, a przez to niejako rekonstruować duchowy krajobraz naszego miasta. Ten wyjątkowy jubileusz niesie ze sobą wyzwanie, jakim jest echo słów samego Chrystusa, który i dziś mówi: Wypłyń na głębię!”

W homilii pasterz lubelskiego Kościoła nakreślił dzieje lubelskich karmelitów i dziękował za oddaną i wierną posługę: „O ileż uboższy byłby Lublin, gdyby zabrakło w nim ojców karmelitów, cierpliwie wysłuchujących długiego grona penitentów, czekających w kolejce, gdyby zabrakło w nim posługi współczesnych Eliaszów, przekazujących duchowość Wielkiej Teresy i Małej Tereni tym wszystkim, którzy poza codzienną pragmatyką szukają niewidzialnego świata duchowych wartości”.

Szczególną uwagę zwrócił na maryjny i józefologiczny rys propagowanej przez karmelitów duchowości. Nie omieszkał ponadto podkreślić ekumenicznego zaangażowania synów św. Teresy od Jezusa, i odwołując się do zorganizowanych w 1616 i 1620 r. dysput teologicznych z protestanckimi arianami, mówił: „Gdy patrzymy na kulturę Lublina, trzeba zauważyć wielkie otwarcie w dialogu ekumenicznym, które przynieśli ze sobą karmelici. W tym czasie, kiedy w Europie zachodniej innowierców palono na stosach, karmelici potrafili współpracować z innymi zakonami, by w polskich warunkach podejmować dialog teologiczny. To, że w warunkach XVII w. Lublin stawał się miejscem wymiany poglądów, wyważania racji, dialogu, gdzie liczyły się argumenty, a nie epitety, pozostaje pięknym znakiem świadectwa, które przekazali nam jubilaci i w którym odnajdujemy zobowiązanie”. W ostatnich słowach homilii ks. Arcybiskup życzył karmelitom wytrwałości w przekazywaniu piękna i różnorodności stylów obecnych w karmelitańskiej duchowości celem budowania jednego Kościoła wiernego Chrystusowemu przesłaniu z Wieczernika.

Na zakończenie Eucharystii odśpiewano dziękczynne Te Deum, a następnie głos zabrali dostojni goście. Wojewoda lubelski Genowefa Tokarska podkreśliła ścisły związek dziejów lubelskich karmelitów bosych z historią Ziemi Lubelskiej i całej Ojczyzny: „Cierpieli prześladowania ze strony wrogów Polski i nieprzyjaciół Kościoła – wielokrotnie wypędzani ze swych lubelskich siedzib. Ale zawsze wracali, gdy mogli być obecni w Lublinie. Panu Bogu tylko wiadomo, ile swą cichą, a gorliwą pobożnością i duszpasterskim działaniem wyprosili łask dla mieszkańców Ziemi Lubelskiej, Lublina i Kościoła Lubelskiego. Jedno jest pewne, dziś nie ulega wątpliwości, że karmelici bosi trwale związali się z lubelską „małą ojczyną” i w sposób istotny wpływają na duchowe oblicze Lublina i województwa”. Następnie p. Tokarska w dowód uznania i wdzięczności za czterechsetletnią działalność zakonu w Lublinie przekazała na ręce przeora klasztoru „Medal Wojewody Lubelskiego”.

W imieniu władz miasta Lublina wdzięczność karmelitom bosym wyraziła Elżbieta Kołodziej-Wnuk, wiceprezydent miasta, zwracając uwagę na służebny charakter misji duchowych synów św. Teresy od Jezusa wobec mieszkańców miasta. Do tych słów nawiązał także Krzysztof Siczek, wiceprzewodniczący Rady Miasta Lublina, wyrażając swoje uznanie dla działalności karmelitów i życząc „wielu łask Bożych, obfitości Ducha Świętego oraz stokrotnych plonów z trudnej posługi w Winnicy Pańskiej”.

Następnie ks. prof. Sławomir Nowosad odczytał list gratulacyjny Rektora KUL ks. prof. Stanisława Wilka. Ks. Rektor pisał m.in.: „Proszę również przyjąć słowa uznania dla podejmowanych działań duszpasterskich, które oparte na duchowości św. Teresy Wielkiej i św. Jana od Krzyża, nie tylko promieniują duchowością karmelitańską, ale również przyczyniają się do rozwoju pogłębionego życia religijnego wiernych. W tym dniu na ręce Ojca Przeora, pragnę również wyrazić wdzięczność za wszelką pracę naukową i wychowawczą, podejmowaną na przestrzeni lat przez karmelitów bosych na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim Jana Pawła II”.

O. Albert Wach, definitor generalny przekazał lubelskiej wspólnocie szczególnie serdeczne słowa pozdrowienia ze strony przełożonego generalnego Zakonu Karmelitów Bosych i całego zarządu generalnego. Zwrócił następnie uwagę na fakt, iż lubelski jubileusz wpisuje się w ogólnozakonne przygotowania do jubileuszu 500-letniej rocznicy urodzin św. Teresy od Jezusa, reformatorki Karmelu i matki karmelitów oraz karmelitanek bosych, który obchodzony będzie 2015 r. Odwołując się do historii lubelskiej wspólnoty, podkreślił szczególną relację łączącą karmelitów z karmelitankami. W 1807 r., po wcześniejszym pożarze karmelitańskiego kościoła i klasztoru, siostry oddały wspaniałomyślnie własne zabudowania, by karmelici mogli pozostać w Lublinie i kontynuować swoją misję w duchu wierności charyzmatowi terezjańskiemu dla dobra lokalnego Kościoła. Składając życzenia obecnie posługującym w Lublinie karmelitom, wyraził pragnienie, aby św. Teresa pomagała w ich sercach rozpalać pożar Bożej miłości, który rozprzestrzeniać się będzie na serca wiernych.

Przełożony prowincjalny o. Andrzej Ruszała wyraził radość z istnienia lubelskiej placówki, która od samych swoich początków pełniła ważną rolę w życiu Karmelu w Polsce jako dom formacyjny. Już w roku 1611 ustanowiono tutaj kolegium filozoficzno-teologiczne. O. prowincjał podziękował za wszelką życzliwość okazywaną lubelskim karmelitom zarówno ze strony Pasterzy lokalnego Kościoła, jak i władz wojewódzkich, miejskich i samorządowych. Wspólnocie, świętującej wspaniały jubileusz, wyraził podziękowanie za trud trwania i życzył siły oraz wytrwałości w propagowaniu autentycznej duchowości prowadzącej wiernych po drogach zjednoczenia z Bogiem.

Jubileuszowe uroczystości zakończyły się wspólną i pełną radości kolacją w klasztornym refektarzu. Deo gratias!

Kalendarium wydarzeń

1605

Przybycie karmelitów bosych do Polski i założenie pierwszego klasztoru w Krakowie

1610 (29 kwietnia)

Fundacja klasztoru karmelitów bosych w Lublinie przy kościele szpitalnym pw. Ducha Świętego (Krakowskie Przedmieście)

1610 (2 maja)

Uroczyste wprowadzenie karmelitów bosych do kościoła pw. Ducha Świętego

1610 (22 lipca)

Zatwierdzenie fundacji lubelskiej przez króla Zygmunta III Wazę

1611

Podniesienie klasztoru do godności przeoratu i ustanowienie w nim kolegium filozoficzno-teologicznego

1613

Poczatek budowy nowego kościoła i klasztoru przy Krakowskim Przedmieściu w bezpośrednim sšsiedztwie kościoła Ducha Świętego (obecnie mieści się w tym miejscu ratusz)

1616 (13 lipca)

Pierwsza publiczna dysputa w kościele Ducha Świętego teologów karmelitańskich z przedstawicielami braci polskich

1619 (21 lipca)

Konsekracja kościoła pw. Najświętszej Maryi Panny z Góry Karmel (Matki Bożej Szkaplerznej) przez abpa Jana Andrzeja Próchnickiego, metropolitę lwowskiego

1620 (5 lipca)

Druga dysputa teologiczna w kościele pw. Najświętszej Maryi Panny z Góry Karmel karmelitów bosych i braci polskich

1622

Na mocy nowej umowy z rada miasta zrzeczenie się praw do kościoła pw. Ducha Świętego

1624

Przybycie do Lublina karmelitanek bosych

1630

Zakup od kalwina Rafała Leszczyńskiego, wojewody bełskiego placu z dworem warownym i jego przebudowa na klasztor dla karmelitanek bosych (obecna siedziba karmelitów bosych)

1632 (2 lipca)

Erygowanie klasztoru karmelitanek bosych pw. św. Józefa przy obecnej ul. Świętoduskiej (siostry od wezwania klasztoru zwano „józefatkami”)

1635 (8 grudnia)

Erygowanie Bractwa Szkaplerza Świętego

1644 (28 sierpnia)

Konsekracja kościoła pw. św. Józefa Oblubieńca NMP przez bpa Andrzeja Gembickiego, ordynariusza łuckiego (dawny kościół karmelitanek a obecnie karmelitów bosych)

1649 (11 kwietnia)

Fundacja drugiego klasztoru karmelitanek bosych pw. Niepokalanego Poczęcia NMP przy obecnej ul. Staszica (siostry te zwano „poczętkami”)

1655-1657

Rozproszenie wspólnoty lubelskiej w czasach potopu szwedzkiego: wyjazd na Spisz, do Pragi i Wiednia

1657 (kwiecień)

Pożar kościoła i klasztoru w czasie najazdu na Lublin księcia siedmiogrodzkiego Jerzego Rakoczego

1666 (6 czerwca)

Erygowanie Bractwa Św. Józefa

1678 (Wielki Tydzień)

Wizyta w klasztorze karmelitanek bosych pw. św. Józefa króla Jana III Sobieskiego z królową Marią Kazimierą

1703

Spustoszenie klasztoru karmelitów bosych przez wojska szwedzkie

1737 (19 maja)

Przyłączenie klasztoru w Lublinie do utworzonej trzy lata wcześniej Litewskiej Prowincji Karmelitów Bosych pw. św. Kazimierza

1762 (29 maja)

Odzyskanie przez polskich karmelitów kościoła i klasztoru przy Krakowskim Przedmieściu

1803 (21 kwietnia)

Pożar kościoła i klasztoru pw. Najświętszej Maryi Panny z Góry Karmel – groźba usunięcia karmelitów z miasta przez zaborcze władze Austrii

1806 (29 marca)

Zgoda cesarza Franciszka II po interwencji bpa chełmsko-lubelskiego Wojciecha Skarszewskiego na pozostanie karmelitów w Lublinie

1807 (15 maja)

Przejście karmelitów do klasztoru pw. św. Józefa, przy jednoczesnym przeniesieniu się karmelitanek bosych na ul. Staszica i połączenie z „poczętkami”

1810 (25 stycznia)

Przeniesienie przez władze Księstwa Warszawskiego karmelitów bosych do klasztoru karmelitów trzewiczkowych pw. św. Eliasza na Czwartku – przy kościele św. Józefa osadzono wizytki

1837 (grudzień)

Powrót karmelitów bosych na ul. Świętoduską

1864 (27 listopada)

Kasata klasztoru przez władze carskie jako kara za udział o. Kajetana Brudnickiego w powstaniu styczniowym – zajęcie budynków klasztornych przez wojsko rosyjskie

1865

Utrata folwarku zakonnego na Czechówce Górnej

1898

Śmierć ostatniego pozostawionego przy kościele karmelity bosego o Ryszarda (od św. Izydora) Machnikowskiego

1898-1917

Administrowanie kościołem przez księży diecezjalnych

1917 (kwiecień)

Przejęcie kościoła przez jezuitów

1918 (10 września)

Odzyskanie przez karmelitów bosych kościoła i części klasztoru – w głównym budynku klasztoru w okresie międzywojennym mieściło się wojskowe więzienie śledcze

1918-1939

Bezskuteczne starania o odzyskanie całości klasztoru

1920

Powstanie wspólnoty Świeckiego Zakonu Karmelitów Bosych

1924

Erygowanie Bractwa Praskiego Dzieciątka Jezus

1939 (25 listopada)

Zajęcie klasztoru przez Niemców i umieszczenie w nim więzienia wojskowego

1942 (kwiecień-październik)

W budynkach klasztornych urządzono punkt zbiorczy dla przesiedleńców z Zamojszczyzny

1944 (lipiec)

Zajęcie klasztoru na areszt i więzienie dla NKWD, UB, Informacji Wojskowej i Milicji Obywatelskiej

1946 (9 grudnia)

Przywrócenie klasztorowi lubelskiemu godności przeoratu

1949

Całkowite odzyskanie klasztoru po likwidacji stalinowskiego więzienia

1960

Powstanie punktu katechetycznego przy karmelitańskim kościele

1966

Powrót do Lublina karmelitanek bosych (od 1985 w Dysie)

1982-1989

Gruntowny remont i przebudowa klasztoru (nadbudowa II piętra)

1993 (21 kwietnia)

Podział Polskiej Prowincji Karmelitów Bosych na Krakowską i Warszawską: przyłączenie klasztoru w Lublinie do Prowincji Krakowskiej pw. Ducha Świętego

1993 (1 października)

Inauguracja roku akademickiego we wskrzeszonym Kolegium Filozoficznym Wyższego Seminarium Duchownego Karmelitów Bosych

1993

Rozpoczęcie remontu kościoła

1997 (19 października)

Początek działalności w Lublinie Ośrodka św. Teresy od Dzieciątka Jezus

2005 (25-26 maja)

Peregrynacja Urny z Relikwiami św. Teresy od Dzieciątka Jezus

2006

Powstanie Karmelitańskiej Wspólnoty Młodych „Communio Crucis”

2007

Rozpoczęcie spotkań w ramach Karmelitańskiej Szkoły Modlitwy